Trẻ chậm nói – liệu có liên quan đến dinh dưỡng thiếu hụt?

Khi trẻ chậm nói – điều gì đang cản trở con?

Trẻ chậm nói là nỗi lo âm thầm của nhiều bậc cha mẹ khi thấy con đã lớn nhưng vẫn chưa biết nói, hoặc nói rất ít, không rõ ràng. Tình trạng này ngày càng phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong môi trường hiện đại ít tương tác và tiếp xúc sớm với thiết bị công nghệ. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng dinh dưỡng cũng có thể là nguyên nhân khiến bé chậm nói, ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ và trí não.

Chậm nói là gì? Phân biệt với nói muộn đơn thuần

Không ít ba mẹ nhầm lẫn giữa việc trẻ chậm nói với “nói muộn” thông thường. Trên thực tế, mỗi trẻ có tốc độ phát triển khác nhau, tuy nhiên vẫn có những mốc ngôn ngữ quan trọng mà nếu bỏ lỡ, rất có thể là dấu hiệu cảnh báo bất thường.

Chậm nói là khi trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ phù hợp với độ tuổi. Ví dụ:

• 12 tháng: chưa bập bẹ từ đơn như “ba”, “mẹ”

• 18 tháng: chưa biết gọi tên đồ vật quen thuộc

• 2 tuổi: không ghép được 2 từ đơn giản như “ăn cơm”, “đi chơi”

• 3 tuổi: nói không rõ ràng, người lạ không hiểu bé đang nói gì

Tình trạng trẻ chậm nói không chỉ đơn thuần là nói ít, mà còn có thể kèm theo khó khăn trong việc hiểu lời nói, diễn đạt mong muốn, hoặc phản ứng giao tiếp chậm. Trong khi đó, trẻ nói muộn nhưng vẫn có giao tiếp ánh mắt, vẫn hiểu lời người lớn và có sự tương tác thì ít có nguy cơ rối loạn ngôn ngữ.

Ba mẹ cần lưu ý rằng, nếu bé chậm nói kéo dài mà không có cải thiện, việc trì hoãn can thiệp có thể ảnh hưởng đến khả năng học tập, giao tiếp và tâm lý sau này.

Nguyên nhân bé chậm nói: Không chỉ do môi trường hay thiết bị điện tử

Phần lớn phụ huynh cho rằng trẻ chậm nói là do con xem điện thoại quá nhiều hoặc ít được trò chuyện. Tuy nhiên, nguyên nhân thực sự có thể phức tạp hơn, bao gồm:

Tâm lý – môi trường:

• Thiếu giao tiếp với người lớn

• Trẻ sống trong môi trường ít lời nói

• Trẻ chịu áp lực, stress hoặc bị la mắng thường xuyên

Bệnh lý:

• Nghe kém, viêm tai giữa kéo dài

• Rối loạn phát triển, tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ

Thiếu hụt dinh dưỡng:

• Đây là yếu tố âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng

• Thiếu DHA, Choline, Kẽm, Vitamin B, Sắt… sẽ làm suy giảm chức năng não bộ, giảm khả năng ghi nhớ, phản xạ và học ngôn ngữ

Vì vậy, nếu chỉ tập trung vào “cấm xem tivi” mà bỏ qua yếu tố dinh dưỡng, việc can thiệp có thể không đạt hiệu quả như mong đợi.

Không chỉ do môi trường hay thiết bị điện tử, dinh dưỡng cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ chậm nói

Dinh dưỡng & phát triển ngôn ngữ: Mối liên hệ ít ai ngờ tới

Các chuyên gia thần kinh và dinh dưỡng đã chỉ ra rằng, quá trình hình thành ngôn ngữ ở trẻ nhỏ gắn chặt với sự phát triển của hệ thần kinh trung ương. Và để hệ thần kinh phát triển tối ưu, dinh dưỡng đóng vai trò then chốt.

Những vi chất quan trọng:

• DHA & EPA (Omega-3): giúp hình thành liên kết nơron thần kinh, tăng tốc độ xử lý thông tin

• Choline: cần thiết để tổng hợp acetylcholine – chất dẫn truyền thần kinh giúp ghi nhớ và nói trôi chảy

• Vitamin B-complex: tham gia vào quá trình dẫn truyền tín hiệu thần kinh

• Kẽm và Sắt: giúp tăng sự tập trung, cải thiện sự chú ý của trẻ

Thiếu những chất này, trẻ có thể:

• Chậm phản xạ, kém tập trung

• Không ghi nhớ được từ vựng

• Ít chủ động giao tiếp, dần hình thành “vòng luẩn quẩn” chậm nói – ít nói – ngại nói

Trẻ chậm nói nên làm gì? – Hành động sớm để kịp thời hỗ trợ con

Khi phát hiện dấu hiệu bé chậm nói, ba mẹ không nên chủ quan hay chờ đợi “con lớn sẽ tự biết nói”. Can thiệp sớm đóng vai trò then chốt trong việc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ hiệu quả và hòa nhập tốt với môi trường xung quanh. Do vậy, ba mẹ nên chủ động:

Đánh giá toàn diện:

• Đưa trẻ đến cơ sở y tế để kiểm tra thính lực, tâm lý và ngôn ngữ

• Tìm hiểu kỹ các mốc phát triển ngôn ngữ theo độ tuổi

Xem lại chế độ dinh dưỡng:

• Bé có đang thiếu DHA, Choline, Sắt, Kẽm…?

• Có thể bổ sung từ thực phẩm giàu Omega 3 như cá béo, trứng, hạt óc chó… hoặc sản phẩm hỗ trợ chất lượng cao dành cho trẻ

Tăng tương tác mỗi ngày:

• Nói chuyện nhiều với bé, dùng câu ngắn, rõ ràng

• Hạn chế dùng thiết bị điện tử

• Khuyến khích bé diễn đạt nhu cầu bằng lời nói

Lưu ý: Cần can thiệp sớm (trước 3 tuổi) thường đem lại hiệu quả rất cao trong việc cải thiện ngôn ngữ cho trẻ.

Thấy bé chậm nói, ba mẹ đừng chờ – hành động sớm để con kịp phát triển

Kết luận: Chăm ngôn ngữ – đừng quên chăm dinh dưỡng

Trẻ chậm nói có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, nhưng dinh dưỡng là yếu tố nền tảng dễ bị ba mẹ bỏ sót. Việc kết hợp chế độ ăn khoa học, bổ sung đúng vi chất cùng với sự đồng hành giao tiếp từ ba mẹ sẽ giúp bé sớm cải thiện khả năng ngôn ngữ và phát triển toàn diện hơn.

Đừng đợi đến khi con “không nói gì” mới bắt đầu lo lắng – hãy bắt đầu nói chuyện, quan sát và nuôi dưỡng ngôn ngữ cho con từ hôm nay.

Nếu ba mẹ đang tìm kiếm giải pháp hỗ trợ từ dinh dưỡng để giúp con cải thiện khả năng ngôn ngữ và phát triển trí não toàn diện, hãy ưu tiên lựa chọn các sản phẩm có thành phần như DHA, Choline, Quatrefolic®, Vitamin D3, Vitamin K2 (MenaQ7), Vitamin nhóm B, Kẽm, Selen,… ở liều lượng phù hợp cho trẻ nhỏ.

Một trong những sản phẩm nổi bật hiện nay hỗ trợ bổ sung dinh dưỡng cho bé chậm nói ba mẹ có thể tham khảo cho bé:

OmegaMulti® Junior – Viên nhai mềm nhập khẩu châu Âu, sử dụng công nghệ ConCordix® giúp tăng hấp thu DHA/EPA cao hơn 44% so với viên nang thông thường.

• DHA 210mg + Choline – hỗ trợ phát triển não bộ, tăng khả năng ghi nhớ, phản xạ và ngôn ngữ

• Kết hợp Quatrefolic® (acid folic hoạt tính), Vitamin D3, K2, nhóm B, Kẽm, Selen – hỗ trợ hệ thần kinh và tăng đề kháng

• Không đường, không tanh, dễ sử dụng – bé thích, mẹ an tâm

Omega3 kết hợp đa vi chất mang đến nguồn dưỡng chất hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện

Tóm lại, trẻ chậm nói không chỉ do yếu tố tâm lý hay môi trường mà còn có thể bắt nguồn từ việc thiếu hụt dinh dưỡng quan trọng như DHA, Omega-3, kẽm, sắt… Do vậy, ba mẹ đừng chủ quan khi thấy bé chậm nói, hãy chủ động nhận diện dấu hiệu và bổ sung dưỡng chất phù hợp sẽ giúp con cải thiện khả năng ngôn ngữ và phát triển toàn diện.

Tài liệu tham khảo:

Could early life DHA supplementation benefit neurodevelopment? A review — PMC, 2023
The relationship of docosahexaenoic acid (DHA) with learning and behavior in healthy children — NCBI 2013
Docosahexaenoic acid – Wikipedia
The Role of Choline in Neurodevelopmental Disorders — PMC, 2023
Gabis et al. – Choline cải thiện ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ — PMC
NCBI Books – Choline và phát triển não bộ sơ sinh